Swobodny przepływ pracowników to jedna z podstawowych zasad Traktatu – została ujęta w art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Szczegółowe przepisy w tej dziedzinie zawarte są natomiast w osobnych aktach prawnych UE (tzw. prawodawstwie wtórnym) oraz wypływają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.

Obywatele UE mają prawo:

• poszukiwać pracy w innym państwie członkowskim UE
• podejmować w takim kraju pracę bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na pracę
• zamieszkiwać w tym kraju ze względów zawodowych
• pozostać tam nawet po wygaśnięciu umowy o pracę
• być traktowani na równi z obywatelami danego kraju w zakresie zatrudnienia, warunków pracy i innych przywilejów socjalnych i podatkowych.

Obywatele UE mogą również w określonym zakresie korzystać ze swojego zabezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego w kraju, w którym poszukują pracy.

Podstawowe zasady swobodnego przepływu pracowników obowiązują również w państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego: w Islandii, Liechtensteinie i Norwegii.

Osoby pracujące w niektórych zawodach mają również prawo oczekiwać, że ich kwalifikacje zostaną uznane w innych państwach.

Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego gwarantuje powszechne poszanowanie praw obywateli pracujących poza swoim krajem: w obrębie UE, w Islandii, Norwegii i Szwajcarii.